Door de deelnemers aan trainingen ‘Luisteren naar Leerlingen’ is naar voren gebracht dat de luistervaardigheden een goed instrument zijn om beter om te gaan met de sociaal-emotionele problematiek van kinderen. Dat is ondersteunend voor leerkrachten.
‘Luisteren is de basis van goed onderwijs. Je moet weten wanneer een kind zich prettig voelt, wanneer niet en waardoor dat komt. Een kind kan niet leren, als het niet lekker in zijn vel zit. En als een kind zich gehoord voelt, is het ontvankelijker voor hulp.’ En ook: ‘Als kinderen zich beter voelen in de klas, scheelt je dat tien verschillende rekenmethoden!’ ‘Kinderen kunnen veel vertellen over de klas en de rol van leerkrachten. Zo blijkt dat ze veel meer vertellen over pesten en de last die ze van elkaar hebben. Die informatie kun je direct kwijt in je groepsaanpak.’
Samenwerken met hulpverleners
Een ander ziet mogelijkheden om beter samen te werken met hulpverleners als er problemen zijn: ‘Het voeren van vraaggesprekken zou een doorgaande lijn moeten zijn van groep 1 tot en met 8. Alle scholen hier in de regio hebben gezegd dat ze geen antwoord hebben op de sociaal-emotionele problematiek van leerlingen. De tijd van inventarisaties en scores is voorbij, het is tijd voor een antwoord op de hulpvraag van kinderen. Dus moeten we eerst naar kinderen leren luisteren.’ ‘Als iedereen op dezelfde manier naar kinderen luistert, ontstaat er continu ï teit in de benadering van kinderen. Ze worden dan minder versnipperd bejegend. Misschien kunnen we ook naar ’n eenduidige manier van overdracht van informatie, door bijvoorbeeld afspraken te maken dat er altijd een verslag van een open vraaggesprek in het dossier zit, waarin het kind is gevraagd naar zíjn kijk op de problemen en de oplossingen die het zelf ziet. Nu is er niemand die daar aan denkt.’
Gevoelsleven
Kinderen géven de informatie gewoon, als je er maar naar vraagt, zo luidt de gezamenlijke eindconclusie. Meest verrassende uitkomst vonden de deelnemers dat kinderen hun gevoelsleven zo goed kunnen verwoorden. Een leerkracht die enkele kinderen uit de eigen groep heeft geïnterviewd: ‘Door een vraaggesprek van een uur heb ik meer informatie gekregen over een leerling dan in het half jaar daarvoor.’ ‘Kinderen kunnen oplossingen aandragen die je zelf niet kunt bedenken. Ze kijken soms heel anders tegen hun situatie aan.’ ‘Door vraaggesprekken kun je de betrokkenheid van kinderen in de klas vergroten.’ Een deelnemer vat samen: ‘Je krijgt informatie over individuele kinderen en hun thuissituatie, maar ook over ons aanbod: over de groep, de klas, de lesstof, en zaken als regels en straf.’
Ervaringen in de jeugdhulpverlening wijzen uit dat er op allerlei niveau’s effecten van vraaggericht werken optreden. Voor het onderwijs zullen deze evenzeer gelden: effecten op het welbevinden en leergedrag van individuele kinderen; op de groep kinderen als geheel; op teambuilding van leerkrachten; als ondersteuning voor leerkrachten, ook in hun contacten met ouders; in de samenwerking met hulpverlening. Op schoolniveau kan vraaggericht werken een versterking bieden voor het pedagogisch beleid.
