‘In alles wat we doen, moet de leerling centraal staan.’ Ongeveer zo luidt de visie die Hofstad Mavo in Den Haag drie jaar geleden formuleerde na een interne herbezinning. ‘Een prachtig uitgangspunt’, vindt onderbouwcoördinator Paul van Duijvenbode. ‘Maar het heeft geen betekenis als je niet weet wat die leerling beweegt, waarom hij naar school komt, waarom ze wil leren, wat ze wil leren, enzovoort. De training Luisteren naar leerlingen van WESP kwam daarom als geroepen.’
‘Door de interviewtraining te volgen, samen met leerlingen, verwachten we de mening en beleving van leerlingen beter te kunnen achterhalen’, zegt van Duijvenbode. ‘De eerste serie interviews die is verwerkt in een rapport, dient nu als uitgangspunt.’
In dit rapport dat als titel Vaker met de leerlingen praten heeft, zijn de interviews met 11 leerlingen van Hofstad Mavo samengevat. Opvallend is dat alle leerlingen aangeven dat een goede leraar iemand is die goed kan luisteren. Goed lesgeven is volgens de leerlingen naar hun mening vragen en hen stimuleren om te praten. Een leerling: ‘Een ideale leraar is dat als ik hem iets vraag, dat ik gewoon met hem kan praten. En dat ie ook gewoon naar me luistert. En me gewoon zegt dat ik dat moet doen en hoe ik moet doen op school en zo. Zoiets en dat ie aardig is.’
Effectiever onderwijs
Van Duijvenbode, die het traject van WESP in de school coördineert, is het met de leerlingen eens. ‘Goed luisteren is de basis van goed onderwijs. Als kinderen voelen dat je geïnteresseerd in hen bent, dat ze je kunnen vertrouwen, zullen ze veel meer oppikken van wat je te vertellen hebt. Je onderwijs zal dus ook effectiever worden.’ Dat het nog niet vanzelfsprekend was om de mening en beleving van leerlingen te achterhalen, blijkt uit de reactie die ook Van Duijvenbode had toen het rapport uitkwam. ‘Onze leerlingen hebben veel meer te vertellen dan ik had durven denken. Zo geven ze helder aan dat een goede leraar niet alleen goed kan luisteren, maar ook streng is en orde kan houden.’
Meebeslissen
Schokkend noemt van Duijvenbode dat het de geïnterviewde leerlingen geen flauw idee hebben wat er bedoeld werd met meebeslissen. Meestal vatten ze meebeslissen op als vragen beantwoorden of een project uitvoeren. Leerlingenparticipatie leeft niet voor hen. Een leerling: ‘Dat leerlingen een stem hebben, bedoel je zingen?’ ‘Je moet gewoon je vinger opsteken en dan kan je zeggen wat je kwijt wilt.’
Eigen mentor kiezen
Van Duijvenbode heeft de uitkomsten aangegrepen om met de vier brugklassen die hij studieles geeft, te gaan praten over inspraak. ‘Als we willen dat kinderen zelf ideeën gaan inbrengen, zelf actie gaan ondernemen om inspraak te organiseren, dan zul je het in de lessen aan de orde moeten laten komen. Mijn leerlingen kwamen tot de conclusie dat ze niet alleen willen meepraten, maar ook echt meebeslissen. We hebben vervolgens een inventarisatie gemaakt van de dingen waarover ze zouden willen meebeslissen. Ze noemden onder meer het lesrooster, de regels op school, de buitenschoolse activiteiten en de catering in de pauze. Heel bijzonder vond ik het dat ze ook aangaven dat ze hun eigen mentor zouden willen kiezen. Nooit over nagedacht, maar eigenlijk wel een heel goed idee. Ook de inrichting van de school houdt alle leerlingen bezig. Terwijl kort geleden de school helemaal opnieuw geschilderd is en elke gang een eigen kleur heeft gekregen, zouden vrijwel alle leerlingen de school het liefst overschilderen. Ze vinden de gekozen kleuren kinderachtig; meer iets voor een kleuterschool. Gemiste kans dus, dat we zijn gaan schilderen zonder de leerlingen te raadplegen.’
Toekomst
De betrokkenen bij het traject van WESP op Hofstad Mavo buigen zich op dit moment over de vraag hoe de inspraak van leerlingen verder georganiseerd kan worden. De vier leerlingen die meedoen aan de interviewtraining van WESP werken aan een schoolkrant onder leiding van een journaliste en een vormgeefster. In die krant willen zij alle leerlingen en docenten informeren over de uitkomsten van de interviews, maar vooral zullen ze zelf interviews afnemen met mensen in en buiten de school over inspraak en leerlingenparticipatie. Daarnaast zijn er ideeën om enquêtes onder leerlingen te houden, zal er informatie op de website komen en gaan er stemmen op om een leerlingenparlement te installeren. ‘Ik ben benieuwd waar dit eindigt’, zegt Van Duijvenbode. ‘De start is gemaakt, maar nu moeten we het gaan waarmaken. Laten zien dat we een school zijn die leerlingen echt serieus neemt.’
